Normy i specyfikacje

Tabela skoków gwintów metrycznych

Q: Jakie oznaczenie ma gwint zwykły?

Gwint metryczny zwykły oznaczamy samą literą "M" i średnicą, np. M10. Brak podanego skoku (x1,25) jest informacją domyślną, że mamy do czynienia ze skokiem normalnym (zwykłym) dla danej średnicy.

Dobór odpowiedniej śruby do nakrętki wydaje się banalnie prosty – wystarczy dopasować średnicę, prawda? Niestety, to jeden z najczęstszych błędów, który kończy się uszkodzeniem gwintu lub zerwaniem połączenia. Kluczowym parametrem, o którym często zapominamy, jest skok gwintu. W systemie metrycznym, oznaczanym literą „M”, ta sama średnica może występować w kilku wariantach skoku (zwykłym i drobnozwojnym). W tym artykule wyjaśniamy, jak czytać oznaczenia, jak mierzyć skok oraz przedstawiamy przejrzystą tabelę skoków gwintów metrycznych, która ułatwi pracę każdemu inżynierowi i mechanikowi.

Najważniejsze informacje na start

Definicja: Skok gwintu (P) to odległość między wierzchołkami dwóch sąsiednich zwojów mierzona wzdłuż osi śruby.
Oznaczenia: Gwint zwykły (np. M10) nie wymaga podawania skoku w nazwie. Gwint drobnozwojny (np. M10x1) zawsze musi mieć podaną wartość skoku.
Kompatybilność: Nigdy nie należy łączyć elementów o różnym skoku gwintu „na siłę” – prowadzi to do nieodwracalnego zniszczenia zwojów.
Pomiar: Do identyfikacji skoku najlepiej używać wzornika (grzebienia) do gwintów lub suwmiarki.

Gwint metryczny – co to jest i jak go rozpoznać?

Gwint metryczny to najpopularniejszy standard połączeń rozłącznych na świecie, zdefiniowany przez normy ISO. Charakteryzuje się on zarysem trójkątnym o kącie wierzchołkowym 60 stopni. Wymiary podawane są w milimetrach.

Podstawowym oznaczeniem jest litera M oraz liczba określająca średnicę zewnętrzną gwintu (np. M8, M12). Jednak sama średnica to nie wszystko. Aby nakrętka pasowała do śruby, oba elementy muszą mieć identyczny skok.

Gwint zwykły a drobnozwojny – kluczowe różnice

Wyróżniamy dwa podstawowe rodzaje skoków dla gwintów metrycznych:

Skok zwykły (grubozwojny): Jest to standard domyślny. Jeśli w dokumentacji lub sklepie widzisz oznaczenie „Śruba M12”, oznacza to automatycznie gwint zwykły (dla M12 skok wynosi 1,75 mm). Gwinty zwykłe są tańsze w produkcji, mniej podatne na uszkodzenia przy montażu i łatwiejsze do wkręcania.
Skok drobnozwojny: Oznaczany zawsze z podaniem skoku, np. M12x1,5 lub M12x1,25. Gwinty te mają gęściej rozmieszczone zwoje (mniejszą odległość między wierzchołkami).

Kiedy stosujemy gwint drobnozwojny?

W miejscach narażonych na drgania (lepsze samozahamowanie, trudniej się odkręcają).
Gdy wymagana jest duża precyzja regulacji.
W elementach cienkościennych, gdzie głęboki gwint zwykły mógłby osłabić materiał.
W motoryzacji i hydraulice siłowej.

Tabela skoków gwintów metrycznych (ISO)

Poniżej znajduje się zestawienie najpopularniejszych średnic gwintów wraz z przypisanymi im skokami (zwykłym i najczęściej spotykanymi drobnozwojnymi).

Średnica (M)	Skok zwykły [mm]	Skok drobnozwojny 1 [mm]	Skok drobnozwojny 2 [mm]
M3	0,5	0,35	–
M4	0,7	0,5	–
M5	0,8	0,5	–
M6	1,0	0,75	–
M8	1,25	1,0	0,75
M10	1,5	1,25	1,0
M12	1,75	1,5	1,25
M14	2,0	1,5	1,25
M16	2,0	1,5	–
M20	2,5	2,0	1,5
M24	3,0	2,0	1,5
M30	3,5	2,0	1,5

Warto pamiętać, że dla większych średnic istnieje więcej wariantów skoków drobnych, stosowanych w specjalistycznych zastosowaniach.

Jak zmierzyć skok gwintu?

Jeśli nie masz pewności, z jaką śrubą masz do czynienia, nie zgaduj. Pomiaru można dokonać na dwa sposoby:

Grzebień do gwintów (wzornik): To zestaw metalowych blaszek z naciętym profilem zębów. Przykładasz kolejne listki do gwintu, aż ząbki idealnie wpasują się w bruzdy. Na listku odczytasz wartość (np. 1.25).
Suwmiarka: Zmierz odległość pomiędzy 10 wierzchołkami gwintu, a następnie podziel wynik przez 10. Metoda ta jest mniej dokładna przy bardzo drobnych gwintach, ale wystarczająca do odróżnienia skoku 1,5 od 2,0.

Przeglądaj produkty według kategorii

Poniżej znajdziesz bezpośrednie linki do kategorii produktów w naszym sklepie, gdzie znajdziesz elementy złączne w różnych wariantach gwintów:

Przykładowy wybór produktów Elgo

W naszej ofercie posiadamy zarówno standardowe elementy, jak i te o specyficznych gwintach drobnozwojnych. Oto przykłady:

Standard (Skok zwykły): Śruby z łbem sześciokątnym z gwintem na całej długości trzpienia DIN 933 8.8
Drobnozwojne: Śruby z łbem sześciokątnym z gwintem drobnozwojnym DIN 961 8.8
Drobnozwojne (niepełny gwint): Śruby z łbem sześciokątnym z gwintem drobnozwojnym DIN 960 8.8
Nitonakrętki: Nitonakrętki (ważne przy doborze trzpienia nitownicy).

Często poruszane kwestie

Czy można wkręcić śrubę ze skokiem zwykłym w nakrętkę drobnozwojną?

Nie, jest to fizycznie niemożliwe bez uszkodzenia gwintu. Nawet jeśli średnica jest ta sama (np. M10), różnica w kącie pochylenia linii śrubowej i odległości między zwojami spowoduje zakleszczenie się elementów już po niecałym obrocie. Próba siłowego dokręcenia zniszczy oba elementy.

Jakie oznaczenie ma gwint zwykły?

Gwint metryczny zwykły oznaczamy samą literą „M” i średnicą, np. M10. Brak podanego skoku (x1,25) jest informacją domyślną, że mamy do czynienia ze skokiem normalnym (zwykłym) dla danej średnicy.

Co oznacza skok 1,5?

Wartość ta oznacza, że przy pełnym obrocie śruby o 360 stopni, przesunie się ona wzdłuż swojej osi dokładnie o 1,5 mm. Oznacza to również, że odległość między wierzchołkiem jednego zwoju a wierzchołkiem kolejnego wynosi 1,5 mm.

Ekspert Elgo radzi

Z moich obserwacji wynika, że najwięcej pomyłek zdarza się przy średnicach M10 i M12 w motoryzacji. Producenci aut uwielbiają stosować tam gwinty drobnozwojne (np. M10x1 lub M10x1,25), podczas gdy w „budowlance” króluje standardowe M10x1,5. Dlatego, jeśli naprawiasz samochód lub maszynę rolniczą i zgubiłeś śrubę – nie sięgaj odruchowo do pudełka ze zwykłymi śrubami budowlanymi. Zanim cokolwiek wkręcisz, przyłóż nową śrubę do starej (gwint do gwintu). Jeśli ząbki wchodzą w siebie idealnie, bez prześwitów – skok jest ten sam. Jeśli się „gryzą” – masz niewłaściwą śrubę. To prosty test, który zaoszczędzi Ci wiercenia i gwintowania zerwanych gniazd.

Elgo – wyceny, sprzedaż i doradztwo techniczne dla każdego zamówienia

Elgo to producent i dystrybutor elementów złącznych, oferujący ponad 15 000 produktów dostępnych online. Zamówienia złożone do godziny 12:00 realizowane są z wysyłką tego samego dnia. Dla klientów zamawiających większe ilości przygotowujemy indywidualne wyceny z działu handlowego obejmujące pełny asortyment śrub, nakrętek i podkładek, zarówno w wariantach standardowych, jak i drobnozwojnych. Elgo realizuje także produkcję specjalną na zamówienie, umożliwiając wykonanie śrub o niestandardowych wymiarach i rzadkich skokach gwintu. Doradcy techniczni Elgo pomagają dobrać odpowiedni typ zakończenia i materiał śruby do konkretnego zastosowania.