Jaką średnicę wiertła dobrać pod śrubę i jaki powinien być otwór pod gwint – te pytania wracają przy każdym montażu stalowych połączeń śrubowych. Drobna pomyłka rzędu 0,5–1 mm potrafi zepsuć gwint, utrudnić montaż albo osłabić złącze. Poniżej znajdziesz praktyczną tabelę otworów pod śruby (przelotowych/montażowych) zgodną z EN 1090-2 oraz jasne odpowiedzi: jaki otwór pod M6, jaki otwór pod M8, jaka średnica otworu pod śrubę M10, czym różni się otwór montażowy śruby normalny/„mały”/duży, jak rozumieć otwór pod śrubę a tolerancje, i jakie wiertło pod śrubę do stali sprawdza się w praktyce. 

Dlaczego średnica otworu ma tak duże znaczenie?

• Za mały otwór = ryzyko zakleszczenia śruby, zadziorów, a nawet uszkodzenia elementów. 

• Za duży otwór = zbyt duży luz, gorsza współpraca łączonych blach i obniżona nośność (szczególnie w połączeniach ciernych). 

• Właściwy luz = łatwy montaż, przewidywalna praca w stanie obciążenia i zgodność z dokumentacją normową. 

W stalowych konstrukcjach referencją dla wymiarów otworów jest EN 1090-2, p. 6.6 (Holing) – to tam znajdziesz definicje otworów „normalnych” (zwykłych), „oversize” (powiększonych) oraz owalnych (podłużnych), a także nominał luzu i tolerancje wykonania.  

Otwory pod śruby wg EN 1090-2 – jak to czytać? 

Norma podaje nominalny luz (clearance) między średnicą otworu a średnicą śruby. Dla otworów okrągłych normalnych jest to: 

• +1 mm dla średnic ≤ M14, 

• +2 mm dla M16–M24, 

• +3 mm dla M27–M36. 

Dla otworów powiększonych (oversize) odpowiednio +3 / +4 / +6 / +8 mm (rozpiętości przypisane do grup średnic, patrz tabela niżej). Dodatkowo norma dopuszcza redukcję luzu o 0,5 mm w specyficznych zastosowaniach (np. wieże i maszty) oraz opisuje otwory podłużne (krótkie/długie).  

Tabela otworów przelotowych (okrągłych) – normalnych i powiększonych 

Wartości poniżej wynikają z dodania luzu normowego do średnicy nominalnej śruby (np. M8 → 8 + 1 = otwór 9 mm w klasie „normalny”). Podane liczby ułatwią szybki dobór wiertła oraz planowanie otworów montażowych w detalach. 

* Dla M12 i M14 dopuszcza się także otwory d+2 mm (np. 14 mm dla M12) w warunkach wskazanych przez normę; typowo jednak przyjmuje się d+1 mm jako „normalny”. Dane: EN 1090-2, Tabela 11 – Nominal clearances.  

Szybkie odpowiedzi – jaki otwór pod gwint M6, M8 M10 i M12? 

• Jaki otwór pod M6? 7 mm (normalny). 

• Jaki otwór pod M8? 9 mm (normalny). 

• Średnica otworu pod śrubę M10? 11 mm (normalny). 

• Otwór przelotowy M12? 13 mm (normalny) lub 15 mm (powiększony).  

Otwór montażowy śruby: „normalny / mały / duży” 

• Normalny – jak w tabeli powyżej (d+1 / d+2 / d+3). 

• „Mały” (zredukowany luz) – potoczne określenie sytuacji, gdy projekt zmniejsza luz o 0,5 mm (np. wieże/maszty), by ograniczyć przemieszczenia montażowe. 

• Duży (oversize) – powiększony wg EN 1090-2 (d+3 / d+4 / d+6 / d+8). 

Przy otworach powiększonych oraz podłużnych (krótkich/długich) w połączeniach ciernych stosuje się odpowiednie współczynniki redukcyjne i zasady z EN 1993-1-8 (np. dla poślizgu). Dlatego wybór „dużych” otworów to decyzja projektowa, nie tylko montażowa. 

Otwór pod śrubę a tolerancje wykonania 

EN 1090-2 precyzuje tolerancje średnicy otworu: 

• otwory wykonywane termicznie / wiercone: –0,5 / +0,5 mm od nominału, 

• otwory pod śruby pasowane / sworznie pasowane: klasa H11 wg EN ISO 286-2. 

Norma dopuszcza różne technologie wykonania (wiercenie, wykrawanie, laser, plazma), pod warunkiem zachowania jakości krawędzi i współosiowości zestawianych elementów. Dla wykrawania obowiązuje ograniczenie grubości materiału względem średnicy otworu.  

Jakie wiertło pod śrubę do stali? Praktyka warsztatowa 

• HSS lub HSS-Co (kobalt) – do stali konstrukcyjnych i nierdzewnych. 

• Stopniowanie wiercenia przy większych średnicach (np. 6 → 9 → 11 mm dla M10) ułatwia centrowanie i zmniejsza obciążenie narzędzia. 

• Chłodzenie/smarowanie (olej do wiercenia, emulsja) poprawia jakość krawędzi i żywotność wierteł – w szczególności w S355, A2/A4. 

• Ostrość i bicie wiertła decydują o „okrągłości” otworu – przy połączeniach ciernych utrzymuj tolerancje z EN 1090-2.  

Gdzie kupić śruby, nakrętki i podkładki do takich otworów? 

W Elgo dobierzesz komplet osprzętu pod przygotowane otwory. Zamówienia złożone do 12:00 wysyłamy tego samego dnia. 

• Śruby z pełnym gwintem DIN 933 i częściowym DIN 931 – klasy 4.8 / 8.8 / 10.9 / 12.9, także A2/A4 

• Nakrętki i podkładki dopasowane do średnic i klas twardości: nakrętki · podkładki 

• Śruby drobnozwojne DIN 961 – do połączeń regulowanych i odpornych na luzowanie. 

Masz listę elementów do większego projektu? Skorzystaj z wyceny z działu handlowego lub zleć produkcję specjalną jeśli potrzebujesz elementów niestandardowych. 

Dalsza lektura – praktyczne poradniki 

• Podkładka pod śrubę – jak ją montować? Po co ona jest? 

• Śruby z pełnym gwintem – czym się wyróżniają i jak działają w połączeniu? 

• Jak dobrać wiertło pod gwint? Kompletna ściągawka: metryczny i drobnozwojny