Stale i materiały

Norma PN-EN 1090-2 w 2025 roku: co zmienia się w wymaganiach dla połączeń śrubowych?

Grafika przedstawiająca połączenie belki stalowej ze śrubami HV SB

Rok 2025 przynosi dalsze zacieśnienie kontroli jakości w branży konstrukcji stalowych. Choć fundamentem pozostaje norma PN-EN 1090-2, rynek coraz mocniej odczuwa wpływ nowelizacji i załączników, które kładą nacisk na precyzję dokumentacji i identyfikowalność elementów złącznych.

Dla wykonawców hal, wiat czy mostów oznacza to, że standardowe śruby bez odpowiedniej dokumentacji są niewystarczające. Poniżej znajduje się analiza sposobów na uniknięcie kosztownych błędów przy doborze złączy oraz wyjaśnienie różnic między zestawem SB a HV w świetle aktualnych przepisów.

Najważniejsze informacje na start

Ewolucja, nie rewolucja: Zmiany w 2025 roku polegają na doprecyzowaniu istniejących zapisów, a nie wprowadzaniu zupełnie nowych zasad.

Kluczowe obszary nacisku: Jednoznaczne określenie typu połączenia w projekcie, spójność dokumentacji, kontrola momentu dokręcania oraz eliminacja mieszania zestawów śrubowych.

PN-EN 1090-1 a PN-EN 1090-2: Pierwsza to administracja i CE, druga to technologia wykonania. Muszą być spójne.

Klasy EXC: Klasa wykonania determinuje rygor dokumentacji śrub – od prostych wiat (EXC1) po mosty (EXC4).

Rodzaje zestawów: Istnieje ścisły podział na zestawy niesprężane (SB) i sprężane (HV/HR).

Co zmienia się w 2025 roku w praktyce wykonawczej?

Zmiany w interpretacji i stosowaniu EN 1090 nie polegają na rewolucji zapisów, lecz na ich doprecyzowaniu. W 2025 roku w normie PN-EN 1090-2 szczególny nacisk kładzie się na:

jednoznaczne określenie typu połączenia już na etapie projektu,

spójność dokumentacji montażowej z wymaganiami normy,

kontrolę momentu dokręcania lub siły sprężającej,

eliminację przypadkowego mieszania zestawów śrubowych.

Coraz częściej wymagana jest też pełna identyfikowalność elementów złącznych w ramach danej klasy konstrukcji. Oznacza to, że każdy użyty zestaw musi mieć udokumentowane pochodzenie zgodne z wymaganiami konkretnej klasy EXC.

PN-EN 1090-2 a EN 1090-1 – różnice i zależności

Warto uporządkować pojęcia, które często są mylone:

EN 1090-1 (PN-EN 1090-1) to część administracyjna. Określa zasady oceny zgodności i pozwala na nadanie znaku CE na całą konstrukcję.

PN-EN 1090-2 to wytyczne techniczne, instrukcja dla spawacza i montera.

W 2025 roku audytorzy zwracają szczególną uwagę na spójność między tymi dokumentami. Nie jest możliwe wystawienie deklaracji właściwości użytkowych (DoP) dla hali, jeśli użyte śruby nie mają odpowiednich atestów (najczęściej 3.1) i nie są zgodne z wytycznymi części drugiej normy.

Klasa konstrukcji (EXC) – klucz do doboru śrub

Wymagania dla połączeń śrubowych rosną wraz z klasą wykonania konstrukcji (EXC – Execution Class). Projektant określa ją na samym początku inwestycji:

EXC1: Proste konstrukcje, np. wiaty rolnicze, barierki. Wymagania podstawowe.
EXC2: Standard dla większości hal magazynowych i budynków biurowych. Wymagane pełne certyfikaty materiałowe.
EXC3 i EXC4: Mosty, stadiony, konstrukcje obciążone dynamicznie. Wymagana pełna identyfikowalność każdej partii śrub (traceability).

Coraz częściej inwestorzy wymagają klasy EXC3 nawet dla obiektów, które teoretycznie kwalifikowałyby się do EXC2, co wymusza stosowanie wyłącznie certyfikowanych, w pełni identyfikowalnych zestawów śrubowych.

Połączenia niesprężane (SB) vs sprężane (HV)

Norma PN-EN 1090-2 rygorystycznie rozdziela te dwa typy. Użycie niewłaściwego zestawu jest błędem krytycznym.

Zestawy SB (StructuralBolting) – EN 15048

Stosowane w połączeniach, gdzie śruba działa jak trzpień (pracuje na ścinanie/docisk), a nie na tarcie.

Wymóg: Niedopuszczalne jest kupowanie osobno śruby DIN 933 i nakrętki DIN 934, jeśli nie stanowią one certyfikowanego zestawu zgodnego z EN 15048.

Oznaczenie: Na łbie śruby musi widnieć symbol „SB”.

Zestawy HV (HighStrengthfor Preloading) – EN 14399

Stosowane w połączeniach sprężanych, gdzie siła tarcia między blachami przenosi obciążenia.

Wymóg: Śruby muszą być dokręcane kontrolowanym momentem obrotowym (kluczem dynamometrycznym) wg procedury określonej w normie 1090-2 (metoda momentowa, kombinowana lub HRC).

Oznaczenie: Symbol „HV” (system niemiecki) lub „HR” (system brytyjsko-francuski).

Przejrzyj nasze śruby HV i SB do konstrukcji stalowych.

Zmiany w podejściu do zabezpieczeń antykorozyjnych

Najnowsze interpretacje normy PN-EN 1090-2 kładą duży nacisk na ryzyko kruchości wodorowej. Przy zakupie śrub w klasie 10.9 ocynkowanych galwanicznie, należy bezwzględnie weryfikować proces ich produkcji (czy były odwodorowane).

Bezpieczniejszą alternatywą, promowaną przez normy, jest ocynk płatkowy (zinc flake), który eliminuje ryzyko pękania śrub pod naprężeniem i zapewnia znacznie wyższą odporność na korozję w mgle solnej.

Najczęściej poruszane kwestie (FAQ)

Czym różni się EN 1090-1 od PN-EN 1090-2?

Norma EN 1090-1 (PN-EN 1090-1) to dokument administracyjny określający zasady oceny zgodności i znakowania CE konstrukcji. Z kolei PN-EN 1090-2 to norma techniczna, zawierająca szczegółowe wytyczne wykonawcze dotyczące montażu, spawania i skręcania konstrukcji stalowych.

Czy w 2025 roku można używać zwykłych śrub DIN 933 do konstrukcji stalowych?

Nie, jeśli konstrukcja podlega pod normę PN-EN 1090. Należy stosować certyfikowane zestawy śrubowe SB (wg EN 15048) dla połączeń niesprężanych lub zestawy HV/HR (wg EN 14399) dla połączeń sprężanych. Zwykła śruba bez certyfikatu zestawu nie spełnia wymagań normy.

Co to jest klasa EXC i jak wpływa na dobór śrub?

EXC (Execution Class) to klasa wykonania konstrukcji (od 1 do 4), zależna od ryzyka i stopnia skomplikowania budowli. Im wyższa klasa (np. EXC3), tym bardziej rygorystyczne są wymagania dotyczące dokumentacji (identyfikowalności) i badań elementów złącznych.

Czy śruby SB trzeba dokręcać kluczem dynamometrycznym?

W przypadku zestawów SB (połączenia niesprężane) norma wymaga jedynie dokręcenia do „oporu ręki” (snug-tight), aby zlikwidować luzy między blachami. Użycie klucza dynamometrycznego jest wymagane bezwzględnie dla zestawów sprężanych (HV/HR).

Przykładowy wybór produktów zgodnych z EN 1090

Zestawy SB do połączeń niesprężanych (EN 15048) – podstawowy wybór dla większości konstrukcji halowych w klasie EXC2.

Zestawy HV do połączeń sprężanych (EN 14399) – śruby z powiększonym łbem, przeznaczone do mostów i połączeń ciernych.

Podkładki konstrukcyjne – utwardzane podkładki niezbędne do poprawnego rozkładu sił.

Przeglądaj produkty według podkategorii

Śruby z łbem sześciokątnym

Nakrętki sześciokątne ISO 4032

Śruby dwustronne

Ekspert Elgo radzi

Najczęstszy błąd, jaki widzę w zapytaniach ofertowych, to asekuracyjne wpisywanie atestu 3.2 „na wszelki wypadek”. Pamiętaj, że przejście z 3.1 na 3.2 to nie tylko wyższa cena, ale przede wszystkim czas – trzeba mieć inspektora, umówić termin badań, a czasem nawet czekać na nową produkcję. Często okazuje się, że dla urządzeń ciśnieniowych (PED) wystarczy solidny atest 3.1 od producenta z wdrożonym systemem jakości. Zanim zamówisz 3.2, upewnij się u swojego inspektora nadzoru, czy nie zaakceptuje „3.1 – to prosta droga, by uratować budżet i termin realizacji projektu.

Elgo – wsparcie w realizacji certyfikowanych konstrukcji

Elgo jako dostawca elementów złącznych dla przemysłu dostarcza produkty spełniające wymogi dla każdej klasy EXC, co jest kluczowe w obliczu wymagań normy.

Dla nietypowych projektów, wymagających niestandardowych materiałów (np. 42CrMo4) lub wymiarów, dostępna jest usługa Produkcja na zamówienie.

Generalnych wykonawców i wytwórnie konstrukcji stalowych zachęcamy do bezpośredniego kontaktu w celu ustalenia warunków stałej współpracy. Wycena z działu handlowego pozwoli zoptymalizować koszty inwestycji przy zachowaniu pełnej zgodności z normami.